یک ظهر آفتابی، همین دو سه هفته پیش بود. از طبقه بالا صدای غژغژ پارکت می‌آمد. صاحبخانه‌ام سه ماه زمستان را کوچ کرده اسپانیا پیش دوست‌پسرش و خانه‌اش را سپرده دست فلیکس که اگر شد اجاره بدهد. فلیکس پسرش است و دو کوچه آن‌ طرف‌تر زندگی می‌کند. بیشتر علاقه دارد جمعه شب‌ها در خانه‌ی بزرگ مادرش پارتی بگیرد تا پی مستأجر بگردد، ولی چند باری هم وسط هفته آدم دیدیم بیاید و برود. از سر و صدا فکر کردم لابد آدم تازه آمده است. تنها بودم، تازه بیدار شده بودم و به سقف نگاه می‌کردم. خواب‌آلود رفتم آشپزخانه صبحانه پیدا کنم. نگاهم به حیاط افتاد. دری که از خانه به حیاط باز می‌شود یک شیشه‌ی بلند تمام قدی دارد و هر چه نور است و سرسبزی می‌ریزد توی خانه. حیاط مال طبقه‌ی من است و اگر صد سال یکبار هم کسی را تویش ببینم همان صاحب‌خانه‌ام است که دارد یک چیز لابد سبزی در باغچه می‌کارد. ولی این بار نه. هوا برای اولین بار بعد از زمستان طولانی امسال گرم شده بود. بهار پیش قراول فرستاده بود. در حیاط مردی بود که صندلی سفید را آورده بود پشت به خانه و رو به آفتاب گذاشته بود. پایش را هم روی میز کوتاه وسط حیاط دراز کرده بود. آفتاب می‌گرفت. من فقط پشتش را می‌دیدم. جثه معمولی‌ای داشت. موهایش کوتاه و جوگندمی بودند. زیر پولیور پیراهن چهارخانه‌ی نارنجی و خاکستری‌ای‌ پوشیده بود که فقط باریکه‌ی یقه‌اش دیده می‌شد. رنگ خود پولیور هیچ یادم نمی‌آید. یک لیوان دستش بود وهر از گاهی ازش یک جرعه می‌نوشید. داشت لذت اولین روز بهار را می‌برد. نگاهم زیاد درنگ نکرد. همه چیز عادی بود. از از لای کرکره‌ی حصیرمانند پنجره‌ی کناری نور آفتاب لکه‌های روشن روی فرش انداخته بود. چند پرنده بیرون می‌خواندند. چای گذاشتم. رفتم دست و صورتم را شستم و وقتی برگشتم مرد رفته بود. نه آن روز و نه روزهای دیگری نه او و نه هیچ کس دیگری را در حیاط یا در پلکان طبقه بالا ندیدم.

این اواخر کتاب فلسفه اتمیسم منطقی (اتمیسم همان اتم به علاوه ایسم است و هیچ ایده‌ای ندارم چی باید ترجمه‌اش کنم) نوشته‌ی برتراند راسل را خواندیم. حالا این که راسل در این کتاب چه گفته (و عجب گفته) یک طرف، چطور گفته‌ یک طرف. کلاً نگاهش به کل قضیه فلسفه و نقش خودش در این عوالم آن قدر خواندنی است که دلم نیامد فقط یکی از برش‌هایی که انتخاب کرده بودم را بگذارم اینجا. اصل انگلیسی‌شان در نوشته قبلی آمده و من کلاً توصیه می‌کنم بروید همان را بخوانید، چون حرف را باید -اگر شد- به زبان اصلی خواند. حالا اگر به هر دلیلی نمی‌روید آن را بخوانید، من تلاش کردم (بی هیچ ادعایی) به فارسی برگردانم‌شان:

کل نکته‌ی فلسفه در این است که از چیزی آن قدر ساده شروع کند که به نظر حتی به بررسی‌اش نیارزد، و کارش را با چیزی چنان معماگونه تمام کند که هیچ کس باور نکند.

لایب‌نیتس پیوسته در تلاش بود منطق ریاضی‌‌ای که اکنون داریم را بنیان بگذارد و این تلاشش به خاطر احترامش به ارسطو مدام به شکست می‌انجامید. هر وقت دستگاه منطقی خوبی خلق می‌کرد، به این نتیجه می‌رساندش که منطق ارسطویی غلط است. ولی او هیچ‌وقت نمی‌توانست خودش را راضی کند که منطق ارسطویی غلط است، برای همین از نو شروع می‌کرد. این نشان می‌دهد که ما نباید برای آدم‌های سرشناس احترام خیلی زیادی قائل باشیم.

من متأسفم که مشکلات زیادی را حل نشده باقی می‌گذارم. من همیشه مجبورم همین عذرخواهی را انجام بدم، ولی حقیقتش جهان به نسبت گیج‌کننده است و این از کنترل من خارج است.

باور به دنیای فیزیکی به یک حکومت وحشت منتهی شده است. چنان که باید با هر چه در این دنیای فیزیکی نمی‌گنجد با تحقیر برخورد کرد. اما این در حق این چیزهایی که نمی‌گنجند بی‌انصافی است. آن‌ها هم درست به اندازه‌ی چیزهایی که می‌گنجند در دنیا هستند.

انسان هر چه بیشتر به فلسفه می‌پردازد، بیشتر به این نکته واقف می‌شود که چه به کرات در دام مغالطه می‌افتد، و کمتر رغبت می‌کند استدلالی را صحیح بداند که چیزی زیاده ظریف یا گریزان، زیاده دور از دسترس در خود دارد.

به گمان من تنها تفاوت فلسفه و علم در این است که علم آن چیزی است که شما کم و بیش می‌دانید و فلسفه آن است که نمی‌دانید. فلسفه بخشی از علم است که در در حال حاضر افراد عقایدی در موردش دارند، ولی هیچ دانشی در زمینه‌اش ندارند. بنابراین هر پیشرفت در دانش، فلسفه را از برخی از مسایلی که تاکنون داشت محروم می‌کند.

فیلسوف طبع ماجراجویی دارد و علاقمند است که در حوزه‌‌هایی کار کند که هنوز مسایل غیر محرزی در خود دارند.

منطق ریاضی، فلسفه را بی‌روح، دقیق و روش‌مند می‌کند، و به این طریق فلسفه را از خصلت خاصی که داشت، یعنی اینکه می‌توانستید آزادانه با آن کلنجار بروید، محروم می‌کند. من فکر نمی‌کنم که وظیفه من باشد که از این بابت عذر بخواهم چون اگر واقعیت این باشد، همین است. اگر نباشد، طبعاً من به شما یک عذرخواهی بدهکارم. اما اگر همین باشد؛ تقصیر من نیست، و برای همین من فکر نمی‌کند بابت بی‌روح بودن یا بی‌مزه بودن دنیا هیچ عذری به کسی بدهکار باشم.

در خود ذوقی برای ریاضیات ایجاد کنید، آن وقت دنیایی بسیار قابل درک خواهید داشت.

گمانم آن سه مرحله دیگر برای از ما بهتران است، ما که بین خشم و انکار می‌رویم و برمی‌گردیم.

رادیو دویچه وله در مسابقه وبلاگی‌ امسالش، میرزا را در شاخه‌ی «بهترین وبلاگ فارسی» نامزد کرده است. من طبعاً متشکرم. برنده از طریق رای‌گیری عموم تعیین می‌شود. هر کس می‌تواند برود و روزی یک‌بار رای بدهد. گمانم این نوع رای‌گیری به جای پیدا کردن محبوب‌ترین وبلاگ بین خوانند‌گان، بیشتر به درد پیدا کردن وبلاگی که باپشتکارترین خواننده‌ها را دارد بخورد. به هر حال می‌توانید بروید اینجا و به هر وبلاگی که صلاح دانستید رای بدهید. مسابقه یک شاخه عمومی‌تر «بهترین وبلاگ» در بین تمام زبان‌‌ها دارد که از وبلاگستان فارسی «مسیح علی‌نژاد» نامزد است.

حقیقتش من زیاد تناسخ و این حرف‌ها سرم نمی‌شود، ولی اگر زندگی قبلی‌ای در کار بوده، من یقیناً گربه بودم. حالا زندگی قبلی هم نبود، قبلی آن دیگر رد خور ندارد. یک حسی بهم می‌گوید گربه‌ی خوش‌بختی هم بودم و حسابی نازم را می‌کشیدند. این چند روز به این نتیجه رسیدم به حتم در استانبول گربه بودم. بس که در این شهر گربه زیاد است و همه خوش و خرم برای خودشان می‌پلکند. می‌روی نیم ساعت پیاده‌روی، بیست تا گربه قبراق و بشاش می‌بینی، هی دولا شو این را ناز کن، زیر چانه آن یکی را بخاران، به این یکی التفات کن، نیم ساعت می‌شود دو ساعت. القصه با این فرضیه گمانم هم مشکل اینکه کجا گربه بودم حل می‌شود، هم دلیل علاقه‌ی من به این شهر روشن می‌شود.

صفحه‌ی اول